سلسله آموزشهای صوت و لحن قرآن کریم

تهیه و تنظیم : استاد غلام رضا شاه میوه اصفهانی

درس 84

مهارتهاي صوتي و لحني (2)

1. مهارت شروع : نخستين مهارتي که يک قاري قرآن لازم است آنرا فراگيرد نحوه شروع است زيرا اگر کسي در اين مسئله دچار خطا شود ممکن است لطمه جبران ناپذيري به تلاوت او وارد شده و تا پايان دچار فشار و تکلف گرديده و در نتيجه برنامه هاي او بهم بريزد . در اينجا يک قاري با سه موضوع مختلف مواجه است که در واقع از پاسخ به سه سوال نشات ميگيرد .

سوال اول ؛ تلاوت را با چه مقامي آغاز کنم ؟

سوال دوم ؛ تلاوت را با چه نغمه اي از مقام شروع کنم ؟

سوال سوم ؛ تلاوت را از چه درجه صوتي يا نتي شروع نمايم ؟

معمولا در تلاوت قرآن استفاده از دو مقام بيات و راست در شروع متداول تر است و شايد بتوان گفت که بيش از 95% تلاوتهاي قراء بزرگ مصري با مقام بيات و کمتر از 5% با راست آغاز مي شود . بنابر اين اگر قاري بخواهد مي تواند يکي از اين دو مقام را انتخاب نمايد  .
به دو مثال در این دو مقام گوش دهید:

مثال صوتي 155 شروع در مقام بيات

مثال صوتي 156 شروع در مقام راست

حال با توجه به اينکه اکثريت قراء مصري در تلاوت هاي خود مقام بيات را به عنوان مقام شروع تلاوت مورد استفاده قرار داده اند در اینجا تنها به بررسي انواع شروع در مقام بيات مي پردازيم . بطور کلي ورود به مقام بيات در ابتداء تلاوت با سه شيوه اصلي انجام مي شود که دو شيوه اول آن بيشتر متداول و شيوه سوم بندرت ديده مي شود .

1-1 شروع از بيات دوکا (درجه اول بيات ) مانند مصطفي اسماعيل ، عبدالباسط و منشاوي

مثال صوتي 157

2-1 شروع از بيات نوا ( درجه چهارم بيات ) مانند شحات انور - کامل يوسف - شعشاعي

مثال صوتي 158

3-1 شروع از بيات حسيني ( درجه پنجم بيات ) مانند محمود علي البناء

مثال صوتي 159

انتخاب هر يک از اين سه شکل بر اساس سبک قاري و نيز تناليه صداي وي انجام مي پذيرد . فلذا قاريان عزيز ، با توجه به اين دو موضوع يعني شيوه تلاوت خود و نيز تسلط يا عدم تسلط روي درجات پايين صدا يکي از اين سه مدل را در شروع مي توانند انتخاب کنند .

موضوع بعدي انتخاب نت يا درجه شروع است که ربطي به انتخاب درجه مقام ندارد در واقع قاري ممکن است بيات نوا را از درجه Reو يا Sol آغاز کند اين مسئله بستگي مستقيم با مهارت سوم يعني نحوه اوجگيري وي دارد که در ادامه راجع به آن سخن خواهيم گفت . بسياري از قراء به دليل نقص در مساحت يا وسعت صدايشان ممکن است از پايين ترين نت صداي خود هر يک از اين مدلها را شروع نمايند و برخي هم چون مايل هستند از درجه چهارم صدا اوج گيري خود را انجام دهند ، 2 تا 3 پرده بالاتر از کف صداي خود آغاز به تلاوت مي نمايند . در مهارت سوم بيشتر در اين خصوص صحبت خواهيم کرد .