سلسله آموزشهای صوت و لحن قرآن کریم

تهیه و تنظیم : استاد غلام رضا شاه میوه اصفهانی

درس 86

مهارت هاي صوتي و لحني (4)

3. شيوه اوجگيري
با نظري دقيق به تلاوت هاي قراء بزرگ مصري به اين نتيجه مي رسيم که هر کدام از آنان پس از شروع تلاوت و اجراء چند نغمه يا رديف در پرده هاي بم يا فوق بم صدا ، با استفاده از يک نغمه خاص ، .اوجگيري خود را آغاز کرده و به طبقات بالاي صدا منتقل مي شوند . اين شيوه ها .در بين قراء متنوع و متفاوت بوده و هر يک مي تواند نتيجه اي مخصوص به خود در تلاوت به دنبال داشته باشد . پيش از آنکه به انواع شيوه هاي اوجگيري اشاره نماييم . ابتداء لازم است مقدمه اي را بيان کنيم . همانطور که پيش از اين گفته شده است در تلاوت قرآن بيشترين وسعت صوتي که معمولا بکار گرفته مي شود 15 درجه صوتي يا 2 اکتاو است . از طرف ديگر مي دانيم که مقامات مورد استفاده در تلاوت نيز مي تواند به گونه اي اجراء گردد که کاملا منطبق بر اين وسعت يعني 2 اکتاو بوده و يا در وسعتي نزديک به 1/5 اکتاو اجرا شود در اين صورت سه حالت زير بطور معمول پديد مي آيد :

حالت اول : انطباق کامل نردبان صوتي قاري (15درجه) بر نردبان مقامات (قرار - جواب - جواب الجواب ) .

حالت دوم : بالاتر قرار گرفتن نردبان صوتي قاري نسبت به نردبان مقامات به اين صورت که بالاترين نت صداي وي روي جواب يا غماز قرار مي گيرد نه جواب الجواب .

حالت سوم : پايين تر قرار گرفتن نردبان صوتي قاري نسبت به نردبان مقامات به اين شکل که بالاترین بخش مقامات یعنی جواب الجواب روي بخش مياني صداي قاري قرار مي گيرد بطوريکه اصطلاحاً گفته مي شود پرده تلاوت پايين افتاده است .

موضوعي که .در اين ميان نقش بسيار پر اهميتي دارد ، انتخاب صحيح شيوه اوجگيري است که رعايت يا عدم رعايت آن مي تواند يکي از اين سه حالت را پديد آورد . در اينجا توجه داشته باشيد که بين صداهاي داراي وسعت 2 اکتاوی يا 1/5 اکتاوي تفاوتي از اين نقطه نظر وجود ندارد يعني اين احتمال وجود دارد که صدايي با وسعت 2 اکتاو با اشتباه در شيوه اوجگيري و يا درجه شروع تلاوت ، برغم برخورداري از وسعت مناسب ، قادر نباشد جواب الجواب مقامات را بخواند و نردبان صوتي او بالاتر از نردبان مقامات قرار گيرد . همچنين ممکن است که يک صداي 11 درجه اي ( 1/5 اکتاوي ) با انتخاب صحيح درجه شروع تلاوت و استفاده درست از شيوه اوجگيري قادر باشد جواب الجواب مقامات را براحتي بخواند . بنا براين توضيحات شايد بجرات بتوان گفت مهارت هاي شروع تلاوت و اوجگيري مهمترين مهارت هاي لحني و صوتي در تلاوت قرآن به شمار مي روند . بهمين جهت يکي از چالش هاي پيش روي قاريان ايراني همواره اين دو مسئله بوده است که لازم است به آن توجه کافي مبذول دارند . در دروس آينده شما با انواع مدلهاي اوجگيري آشنا مي شويد .