سلسله آموزشهای صوت و لحن قرآن کریم

تهیه و تنظیم : استاد غلام رضا شاه میوه اصفهانی

درس 87

مهارت هاي لحني و صوتي (5)

(ادامه مبحث اوجگيري )

بطور کلي 5 مدل اصلي براي اوجگيري در تلاوت شناخته شده و چند مدل فرعي هم مي توان اجراء نمود که به دليل عدم استفاده مدلهاي فرعي در تلاوت قراء بزرگ در اين مبحث تنها به ذکر مدلهاي اصلي در اوجگيري مي پردازيم .

شيوه اول : اوجگيري از درجه هشتم صدا ( يا اکتاوا) با مقام بيات :

اين شيوه مورد استفاده بسياري از قراء مصري قرار گرفته است که از جمله مي توان به محمد رفعت ، شعيشع ، محمود رمضان و عمران اشاره کرد . البته شحات انور هم در برخي تلاوتها از اين روش استفاده کرده است .

شيوه دوم : اوجگيري از درجه هفتم صدا با مقام راست :
اين شيوه بيشتر مورد استفاده قارياني همچون شحات انور قرار گرفته است .

شيوه سوم : اوجگيري از درجه چهارم صدا با مقام بيات :
قارياني مانند عبدالباسط - طبلاوي وبسيوني از اين شيوه در اوجگيري استفاده کرده اند .

شيوه چهارم : اوجگيري از درجه چهارم صدا با مقام راست :
اين نحوه اوجگيري مورد استفاده قارياني همچون منشاوي و شبيب قرار داشته است .  

شيوه پنجم : اوجگيري از درجه هفتم صدا با مقام راست و سپس انتقال به درجه هشتم در مقام بيات . اين روش هم مورد استفاده افرادي مانند مصطفي اسماعيل ، محمود علي البناء و کامل يوسف قرار گرفته است .

آثار استفاده از هر کدام از اين روشها را مي توان به اين ترتيب بيان نمود :

يک : شيوه هاي اول و دوم و پنجم تنها مي تواند مورد استفاده کساني قرار گيرد که صدای آنها داراي وسعت کامل 2 اکتاو باشد در غير اينصورت بايد عملاً از بخش هاي اوج مقامات صرفنظر کنند .

دو : شيوه دوم : بهتر است مورد استفاده افرادي قرار گيرد که وسعت صدايشان 14 درجه صوتي بيشتر نيست . (در حقیقت نت 15 آنها همراه با تکلف است)

سه : شيوه هاي سوم و چهارم : براي افرادي مناسب است که وسعت صداي آنها بيش تر از 1/5 اکتاو و يا 11 الي 12 درجه صوتي نمي شود . اما مي تواند مورد استفاده افرادي هم که داراي وسعت کاملي هستند قرار گيرد ، به شرطی که درجه صوتی شروعشان را بالاتر قرار دهند.

چهار : استفاده از شيوه هاي سوم و چهارم در تلاوت قرايي مانند منشاوي و عبدالباسط که داراي وسعت کاملي هستند به گونه اي انجام مي شود که قاري با يک اوجگيري مجدد در ادامه تلاوت درجه صداي خود را به مکان مناسب رسانده که در عمل نتيجه اي مانند شيوه اکتاوي خواهد داشت .