سلسله آموزشهای صوت و لحن قرآن کریم

تهیه و تنظیم : استاد غلام رضا شاه میوه اصفهانی

درس89

مهارتهاي صوتي و لحني (7)

5.انتقال درجات صوتي

اگر به تلاوتهاي قاريان بزرگ جهان گوش دهيم متوجه مي شويم که آنان براي اجراء نغمات و آهنگهاي مورد نظر خود علاوه بر انتقال نغمات و اجناس از انتقال درجات (نتها ) صوتي هم استفاده مي کنند . گاه اين انتقالها شامل سه يا چهار نت و گاه نيز بسيار بيشتر و درحد انتقال از جواب به قرار يا بالعکس (8نت) مي گردد که در بين قراء صاحب سبک جهان نوع دوم به يک اندازه مورد استفاده قرار نگرفته است براي مثال مرحوم عبدالباسط يا طبلاوي از شيوه انتقال درجات به شکل جواب به قرار (نزولي ) استفاده ننموده اند در حاليکه  در برخي مانند شحات انور يا مصطفي اسماعيل چنین فعل لحني به وفور ديده مي شود . آنچه مهم است ، اين است که انتقال درجات ، به هر شکلي از آن که باشد ، کاربردهاي فراواني در تلاوت قرآن داشته و لازم است يک قاري با چنين مهارتي آشنا گردد . بايد دانست که انتقال درجات خود به دوگونه صورت ميگيرد که در موسيقي علمي داراي اصطلاح خاص خود مي باشد .

يک : انتقال درجات به شکل مقطع يا ناپيوسته که به ( stecatto) استکاتو معروف است .

در اين نوع ، نت ها به صورت پلکاني اجرا شده و هر نت بطور مجزا و مستقل شنيده شده سپس نت بعدي اجرا مي شود .
مثال صوتي 175 : محمود علي النبا در کلمه ءَأَنتموا

دو : انتقال درجات به شکل متصل يا بهم پيوسته که به ( Legatto) لگاتو مشهور است .

در اين گونه ، نت ها بصورت يک صوت ممتد صعودي يا نزولي به شکل پيوسته و بهم چسبيده اجراء مي شوند بطوريکه مستمع صداي هر نت را بطور مستقل و مجزا نمي شنود . اين شيوه به دليل سختي و صعوبتي که دارد مورد استفاده تمامي قراء قرار نگرفته و تنها بعضي از ايشان مانند محمد صديق منشاوي از آن استفاده کرده اند .

مثال صوتي 176: محمد صديق منشاوي در کلمه الله

نوع ديگري از انتقال درجات نيز وجود دارد که از آن تحت عنوان فواصل ياد ميکنيم در اين انتقال مثلا به جاي اجراء نت ها بصورت پشت سرهم از يک تا چهار يا از يک تا هشت ، نت هاي يکم و چهارم يا يکم و هشتم يا يکم و پنجم و.... اجراء مي شود که در حقيقت با حذف نت هاي مياني تنها به يک فاصله پنجم يا چهارم يا هشتم اکتفاء مي شود از آنجا که چنين مهارتي در تلاوت از اهميت ويژه اي برخوردار است در جاي خود از آن سخن خواهيم گفت