مدرسه مجازی قرآن --- آموزش صوت و لحن(استاد شاه میوه)---درس نود و هفت

نام و نام خانوادگی: مهمان

ترم:آموزش صوت و لحن(استاد شاه میوه)

انتخاب درس

آزمون پایان ترم

سلسله آموزشهای صوت و لحن قرآن کریم

تهیه و تنظیم : استاد غلام رضا شاه میوه اصفهانی

درس 97

مهارت هاي صوتي و لحني (15)

11- قفله پردازي

از جمله وجوه تفاوت و تمايز قاريان بر جسته جهان، تفاوت آنان در اجراء قفلات است. قفله در موسيققي عرب به شکل یا شیوه خاتمه يک آهنگ يا ملودي گفته مي شود. در حقيقت قفله جايي است که گوش شنونده مي پذيرد که يک آهنگ يا ملودي پايان پذيرفته و پس از آن مي تواند به تشويق خواننده يا نوازنده بپردازد.

بهمين دليل نقطه وصل ابراز احساس مستمع حرفه اي به عملکرد لحني خواننده يا قاري است. شايد به جرأت بتوان گفت قفله مهمترين بخش يک آهنگ يا لحن است. زيرا اگر قاري بهترين آهنگ را هم اجرا کند اما در نقطه پاياني آن يعني همان قفله نتواند آهنگ را خوب جمع جور کند به راحتي ضعف او آشکار شده و شنونده را به عکس العمل منفي وا مي دارد. در تلاوت قرآن کريم که نوعي از موسيقي" ارتجالي" يا "بداهه" است از قديم الايام به موضوع قفلات توجه خاصي مبذول شده است به طوريکه در هر دوره اي قراء مصري سعي نموده اند با ابداع قفله هاي جديد آن ها را به نام خود ثبت نمايند. امروزه در عرف تلاوت اين قفله ها به نام اين قراء ثبت گرديده به طوريکه کاملا معلوم است که مثلا فلان قفله اختصاص به محمد رفعت، مصطفي اسماعيل يا منشاوي دارد. قفلات در تلاوت قرآن انواع مختلفي از حيث کاربرد دارند که دو نوع مشهور آن قفلات تام و معلّق هستند. قفله تام، قفله اي است که پایان یک ملودی را اعلام نموده و گوش مستمع را کاملا ارضاء می نماید.اما قفله معلّق قفله است که هر چند مستمع در مي يابد که قاري با عمد و اراده به يک لحن پايان داده است اما چون به نت ايست نمي رسد گوش را در انتظار ما بقي نغمه باقي مي گذارد. قفلات تام معمولا در پايان يک عبارت قرآني که از نظر معنا به کمال خود رسيده اجراء مي شود. در حاليکه قفلات معلق در ميانه عبارات که معنا و مفهوم هنوز تمام نشده و ادامه دارد و يا حالت هاي استفهامي عبارات مورد استفاده قرار مي گيرد.

آنچه که مهم است اين است که قاري قرآن بايد انواع قفلات را در مقامات مختلف مورد شناسايي و تمرين قرار داده و در تلاوت به گونه اي عمل نمايد که در اجراء نغمات در وقت مقتضي به سمت اجراء قفله نغمه حرکت نموده و آهنگ را به خوبي جمع و جور کند . اين مسئله هر چند به نوعي با مهارت اندازه گيري که پيش تر راجع به آن سخن گفتيم نيز مرتبط است اما از آن جا که قفله پردازي خود ماهيت مستقلي در لحن تلاوت قرآن دارد آن را به طور جداگانه مطرح نموديم . در اين جا ذکر چند نکته ضروري به نظر مي رسد:
يک : بايد تلاش نماييد تا بر دانش خود نسبت به انواع مختلف قفله در هر مقام يا رديف اضافه نموده و با استماع تلاوت هاي قراء بزرگ مصري گنجينه ذهني خود را تقويت کنيد.

دو: در استماع قفله هاي مختلف از قراء بزرگ به دو موضوع مهم توجه کنيد: اولا به نبر يا تکیه کلمه پاياني که قفله در آن اجراء مي شود. ثانيا به فراز و فرود هاي آهنگ پيش از کلمه پاياني که تأثير زيادي در سرجاي خود قرار گرفتن قفله دارد.

سه: سعي کنيد براي قوي تر شدن در موضوع قفلات بر روي آيات کوتاه بويژه جزء سي ام قرآن بيشتر تمرين نمائيد.

قفله هاي تام: مثال صوتي 202 انواع قفله بیات - حصان