سلسله آموزشهای صوت و لحن قرآن کریم

مدّرس  : استاد غلام رضا شاه میوه اصفهانی

درس شصت و یک   

«نغمه شناسی (24)   »

9. مقام نوا اثر ( Nawa athar)

قبلاً گفته شد که دو  مقام نوا اثر و اثر کرد که از مقامهای اصلی هستند در ساختار لحنی خود به گونه ای هستند که برای شکل گرفتن آنها به جای جنس اصلی احتیاج به یک عقد یا پنتا کورد که شامل 5 صدا است دارند بنابر این مقام نوا اثر که در برخی منابع به آن نو  اثر هم گفته اند شامل یک عقد نوااثر و یک جنس حجاز به شکل متصل بوده  و روی درجه Do مستقر می باشد .

در برخی منابع در خصوص مقام نوا اثر اختلاف اندکی در نقل وجود دارد که جهت تنویر اذهان مخاطبان ارجمند به ذکر این مسئله می پردازیم . اگر در ساختار این مقام دقت نمایید و بجای اینکه 5 صدای اول آنرا در نظر بگیرید فقط چهار صدای نخست آن را مورد توجه قرار دهید ملاحظه می نمایید که یک جنس تکریز وجود دارد که شامل فواصل یک پرده نیم پرده و یک و نیم پرده می باشد و در جنس دوم هم یک جنس حجاز ملاحظه می شود با این تفاوت که بجای فاصل طنینی که همواره در حالت انفصال بین اجناس به اندازه یک پرده است در اینجا نیم پرده شکل خواهد گرفت . بنابراین عده ای معتقدند مقام نوا اثر شامل دو جنس نکریز و حجاز بطور منفصل با فاصل طنینی نیم پرده است . که البته این نقل به دلایل موسیقایی دارای اشکالاتی است که ذکر آنها در این مباحث مقدور نیست و بهتر است همان شکل اول یعنی عقد نوا اثر و جنس حجاز به صورت متصل را بعنوان نقل صحیح بپذیریم . این مقام هم در حالت صعود و نزول یکسان است .

کاربرد این مقام در تلاوت قرآن بسیار اندک بوده و بیشتر به شکل یک عقد نوا اثر مورد استفاده برخی قراء قرار گرفته است . به دو مثال قرآنی در این زمینه توجه کنید .

پایان درس شصت و یک