سلسله آموزشهای صوت و لحن قرآن کریم
مدّرس : استاد غلام رضا شاه میوه اصفهانی
درس سصت و سه
نغمه شناسی (26 )
تا اینجا با مقامات اصلی عربی آشنا شدید ، همواره بیاد داشته باشید که دو مشخصه مهم مقامات اصلی این است که اولاً جنس اول آنها بنام خود آن مقام بوده و ثانیاً هیچکدام از مقامات اصلی در جنس اول مشابه هم نیستند . با این توضیح کوتاه از این درس به بعد می پردازیم به دو گروه دیگر از مقامات یعنی مقامات مرکب و نیز مقامات فرعی که به مشتقات مقام هم معروف هستند . مقامات مرکب ، مقاماتی هستند که جنس اول آنها ملاک طبقه بندی شان در یکی از گروههای مقامات اصلی قرار می گیرد . بنابراین برای اینکه بفهمیم یک مقام مرکب جزو کدام مقام اصلی قرار می گیرد باید جنس اول آن که از نظر طبقه صوتی در پایین مقام قرار می گیرد را ملاک قرار دهیم .برای مثال مقام سوزناک که جنس اول آن راست و جنس دوم آن حجاز است جزو مقام راست قرار می گیرد یا مقام شوری که جنس اول آن بیات و جنس دوم آن حجاز است ، جزو خانواده مقام بیات است .
اما در خصوص مقامات فرعی قضیه کمی تفاوت دارد. در حقیقت هر گاه در مقامات اصلی ،یکی از درجات هشتگانه آنرا بعنوان نت مبنا یا تونیک قرار دهیم بر اساس نامگذاری خاصی که در موسیقی عربی وجود دارد آن مقام اسم خاصی پیدا میکند . اگر بیاد داشته باشید در درس 44 به اسامی نت ها در فرهنگ موسیقی عرب اشاره کردیم برای مثال گفتیم که به نت Sol نوا یا به نت La حسینی گفته می شود . حال اگر مثلاً در مقام راست یا بیات درجه Sol حالت محوری پیدا میکند به آن راست نوا یا بیات نوا گفته می شود . در قسمت های بعد در هر مقام به فروع مورد استفاده آن در تلاوت قرآن اشاره کرده و مثالهای صوتی مورد نیاز شما را ارائه خواهیم نمود اما در این بخش ابتدا به مقامات مرکب موجود در مقام راست می پردازیم بنا براین طی دروس بعدی برخی مقاماتی که جنس اول آنها راست می باشد را برای شما تحلیل خواهیم کرد این مقامات عبارتند از :
مقام سوزناک ، مقام نوروز (نیریز) ، مقام ماهور .
در این درس به اولین مقام یعنی سوزناک توجه نموده و سایر مقامات راست را در دروس بعدی دنبال کنید :
11. مقام سوزناک ( sooznak)
این مقام از دو جنس راست بعنوان جنس اول یا اصلی و جنس حجاز بعنوان جنس دوم یا فرعی بطور منفصل تشکیل شده و درجه رکوز یا استقرار آن نت Do می باشد :
به مثال قرآنی در مقام سوزناک هم گوش دهید .
پایان درس شصت و سه