سلسله آموزشهای صوت و لحن قرآن کریم

تهیه و تنظیم : استاد غلام رضا شاه میوه اصفهانی

درس هشتاد و سه
مهارتهاي صوتي و لحني (1)

در هنر تلاوت قرآن کريم علاوه بر بکارگيري صوت ، نغمه و مباني (ضوابط) از برخي فنون يا تکنيک هاي ديگر هم استفاده مي شود که ، آنها را تحت عنوان مهارتهاي صوتي و لحني مورد بررسي قرار مي دهيم . پس از بررسي اين مهارتها در پايان سلسله آموزشهاي خود اشاره اي هم به مسئله سبکها در تلاوت قرآن خواهيم داشت زيرا برخي از وجوه فني سبک مبتني بر شناخت مهارت هاي صوتي و لحني است . زيرا براي مثال تا وقتي شما تعريف درستي از مفهوم "فاصله " يا " موتيف " در تلاوت و کاربرد آن نداشته باشيد ، متوجه اختلاف دو يا چند سبک در تلاوت قرآن از حیث کاربرد فاصله يا موتيف نخواهيد شد . بنا براين مقدمه سبک شناسي در تلاوت ، آشنايي با مهارت هاي صوتي و لحني است .

بطور کلي در تلاوت قرآن از لحظه ورود به تلاوت تا خاتمه آن ، مجموعا 14 تکنيک يا مهارت اصلی وجود دارد که برخي از آنها حتما در تلاوت بکارگرفته مي شود و برخي ديگر هم مي تواند مورد استفاده قرار گيرد . به تعبير ديگر اجراء برخي اجباري و تعدادي ديگر اختياري است . براي نمونه انتخاب سرعت تلاوت امري اجباري است و بهرحال هر قاري دور و يا سرعت مناسبي را براي تلاوت خود انتخاب و بکار ميگيرد اما استفاده از فواصل در تلاوت توسط برخي از قراء مصري بکار گرفته شده در حاليکه توسط عده اي هم ابدا يا بسيار کم مورد استفاده قرار گرفته است . پس اجراء فواصل مي تواند جزو مهارت هاي اختياري بحساب آيد يعني قاري مختار است که از آن استفاده کند يا نکند . تعداد ديگري مهارت هم وجود دارد که فرع بر اين تکنيک هاي اصلي است که شرح آن در اين مقال نمي گنجد و به نظر مي رسد اگر کسي بر اين 14 مهارت تسلط يابد ، در کل تلاوت وي از کيفيت لازم برخوردار شود . اين موارد عبارتند از :

1.مهارت  شروع ( انتخاب نغمه و درجه صوتي مناسب )

2. انتخاب سرعت تلاوت ( دور تلاوت )

3. انتخاب شيوه اوج گيري مناسب

4. انتقال مقام يا جنس

5. انتقال درجات صوتي

6. تحرير

7. اجراء فواصل

8. موتيف سازي

9. تنظيم و اندازه گيري

10. استفاده از ولوم مناسب(نوانس)

11. قفله پردازي

12. پردازش طنين

13. کاهش يا افزايش درجه صوت در حين تلاوت

14. مهارت فرود

در مباحث آينده به ترتيب به بررسي اين مهارتها و ابعاد مختلف آن خواهيم پرداخت و در هر بخش مثالهاي صوتي مناسب براي درک هر چه بهتر شما ارائه خواهيم نمود .