سلسله آموزشهای صوت و لحن قرآن کریم
تهیه و تنظیم : استاد غلام رضا شاه میوه اصفهانی
درس 85
مهارت هاي صوتي و لحني (3)
2. انتخاب سرعت : مي دانيم که قراء مختلف صاحب سبک در تلاوت خود از سرعت هاي مختلفي استفاده نموده اند . برخي کندتر ، بعضي تندتر و عده اي هم حد وسط را انتخاب کرده اند . براي مثال قارياني مانند حصان و علي محمود جزو قراء تند خوان محسوب شده وکساني مانند شحات انورو غلوش و محمود علی البناء جزو کند خوانها بحساب مي ايند .عده اي هم دراين بين قراردارند که يا ميانه دارند تند و یا میانه کند می خوانند، مانند مصطفي اسماعيل ، رفعت منشاوي وعبدالباسط. معياراصلي براي تشخيص وتعيين سرعت تلاوت درحقيقت چيزي جزميزان کشش صداهاي کوتاه و بلندنيست صداهاي کوتاه شامل حرکات کسره ضمه وفتحه وسکون وصداهاي بلند شامل صداهاي مدّي - آ اُ و اِي مي باشد که در کلمه «ءآتوُني» جمع شده است . ممکن است در تلاوت يک قاري ميزان کشش مد طبيعي دو برابر قاري ديگر باشد . انتخاب سرعت در تلاوت بستگي و ارتباط مستقيم با ميزان انعطاف پذيري و تحرک حنجره و به تعبير ديگر سرعت صدا در اجراء نت هاي سريع تر و نيز شيوه لحني قاري دارد . گاه ملاحظه مي کنيم که يک قاري مشهور عليرغم انعطاف پذيري بالا در صوت از سرعت کند استفاده مي کند و گاه نيز قاري ديگري به واسطه همين تحرک و انعطاف پذيري مطلوب از دور تندتر در تلاوت خود استفاده مي کند بنابراين با توجه به دو موضوع ياد شده يعني ميزان انعطاف پذيري صوت و شيوه لحني مي توان قراء را از نظر سرعت به چند دسته تقسيم کرد : دسته اول : قارياني که انعطاف صوتي بالايي داشته و سرعت تند تري براي تلاوت خود انتخاب کرده اند .مانند محمد عبدالعزيز حصان ؛ احمد سليماني سعدنی، عبدالعزيز علي الفرج و علي محمود . مثال صوتي 160
دسته دوم : قارياني که انعطاف صوتي بالايي داشته اما سرعت کندي براي تلاوت خود انتخاب کرده اند . مانند شحات محمد انور و غلوش مثال صوتي 161
دسته سوم : قارياني که انعطاف صوتی بالايي نداشته بهمين دليل ناچار از شيوه اي تبعيت مي کنند که داراي سرعت کند مي باشد مانند محمود علي البناء و بسیونی مثال صوتي 162
دسته چهارم : قارياني که انعطاف بالايي نداشته اما مي خواهند با دور تند بخوانند . اين مسئله تنها حالت اشتباه و غلط در انتخاب سرعت است . در واقع در بين قراء مصري نظیر چنين حالتي بدلايل عديده وجود ندارد. از جمله مي توان به اين موضوع اشاره کرد که اگر قاري انعطاف صوتي مناسبي نداشته باشد و بخواهد با دور سريع به تلاوت بپردازد ميزان ناکوکي و خروجهاي وي بيشتر خواهد شد و چنين موضوعي قطعا به اعتبار يک تلاوت لطمه وارد خواهد کرد .پس قاريان کم انعطاف قدرت انتخاب براي هر نوع سرعتي را نداشته و مجبور به انتخاب دور کند در تلاوت مي باشند .در حاليکه قاري پر انعطاف هر سرعتي را که بخواهد مي تواند در تلاوت بکار گيرد .