سلسله آموزشهای صوت و لحن قرآن کریم
تهیه و تنظیم : استاد غلام رضا شاه میوه اصفهانی
درس 95
مهارت هاي صوتي و لحني (13)
موضوع دوم : در مسئله نبر بايد توجه داشته باشيد که بطور کلي دو نوع نبر وجود دارد : يکي نبر کلمه که مورد بحث ماست و ديگري نبر جمله که بيشتر در مبحث تلاوت همراه با رعايت معنا مورد توجه قرار دارد براي مثال در عبارت" ماقُلتَ " مي توان اين جمله را به سه شکل خواند . شکل اول حالت سوالي که در اين حالت مفهوم جمله چه گفتي ؟ خواهد بود در اينجا تکيه بر حرف "ما" قرار داشته و همراه با آن هجاء آخر يعني حرف" تَ " در حالت زير يا بالا قرار مي گيرد .شکل دوم حالت نفی که در این حالت مفهوم جمله نگفتنی خواهد شد.در چنین حالتی هم تکیه بر حرف " ما " قرار داشته اما پایان کلمه " قُلتَ" در حالت بم یا پائین قرار می گیرد. و بالاخره شکل سوم حالت خبري جمله که در اين حالت" ما "موصول خواهد بود و مفهوم جمله آنچه گفتي مي شود در اين شکل "ما "بدون تکيه است اما ابتداي کلمه قلت يعني قل نبر يا تکيه مي پذيرد. ملاحظه مي کنيد که با سه نوع نبر مي توان يک عبارت را با سه مفهوم مختلف خواند براي فهم بيشتر موضوع به کتب علم الاصوات اللغويه مراجعه نماييد .
موضوع سوم :
قواعد نبر کلمات در زبان عربي کاملا تعريف شده هستند اما پيش از آنکه کسي بخواهد از طريق قواعد نبر صحيح هر کلمه را ياد بگيرد بايد از طريق گوش دادن به تلاوت قاريان بزرگ جهان مانند مصطفي اسماعيل و منشاوي به مرور تکيه يا نبر صحيح هر کلمه را ياد بگيرد . اما براي سهولت در يادگيري شما جدولي از انواع واژه هاي عربي شامل 1 تا 6 بخشي را در زير آورده ايم که مي تواند بعنوان الگو در ساير کلمات مشابه مورد استفاده شما قرار گيرد . موضوع چهارم : از نظر محل تکيه صحيح در کلمات عربي بطور کلي چهار موضوع وجود دارد که آگاهي از اين مواضع 4گانه کمک فراواني به قاري مي نمايد اين موارد به قواعد چهارگانه نبر معروف است بنابراين کليه کلمات قرآني از حيث تکيه از چهار قاعده زير خارج نيستند . قاعده اول : تکيه بر مقطع اول کلمه مثال : هَلَکَ (هـ )، حَسَنَة (ح)، اَمْرْ(أ)، نَار(نا) قاعده دوم : تکيه بر مقطع آخر کلمه (در حالت وقف) مثال : نَسْتعيِن (عين)، عابدات (دات) قاعده سوم: تکيه بر مقطع ما قبل آخر مثال : مَفْعولاً (عو) اِنَاهُ (نا) مُنْهَمِ (هـ ) قاعده چهارم: تکيه بر مقطع دو تا مانده به آخر مثال : اِنْقَلَبَ (ق) يُحِاسِبوا (حا) کَلِمَةٌ (ل) اکنون در پايان بحث تنظيم و اندازه گيري بار ديگر تاکيد مي نماييم که اين مهارت بسيار مهم و اساسي بوده و لازم است قاري با تمرين و ممارست بيشتر يادگيرد که آهنگهاي مورد نظر خود را به شکلي اجراء کند که اولاً از حيث زمان به نوعي هماهنگي و تناسب ما بين طول عبارت و مدت آهنگ مورد نظر خود برسد و ثانياً در اجراء آهنگها وزن کلمات و الفاظ را به شکل صحيح و عربي آن رعايت نمايد که اينکار جز با توجه به نبر يا اکسان صحيح کلمات امکان پذير نمي باشد. در يک کلام قاري مانند خياطي است که قرار است لباس آهنگ را بر اندام عبارات و الفاظ قرآني بپوشاند بنابراين بايد مراقب باشد که اندازه ها را درست محاسبه نموده تا مبادا لباسي که او دوخته است تنگ يا گشاد باشد.